Sáp nhập tỉnh nhằm tinh gọn bộ máy, nhưng đặt tên, chọn trụ sở sao cho hợp lòng dân, đảm bảo phát triển bền vững vẫn là bài toán khó.
Giữ truyền thống hay sáng tạo?
Theo ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (Đoàn ĐBQH Thành phố Huế), tiêu chí quan trọng khi đặt tên tỉnh mới là phải ngắn gọn, có ý nghĩa và phản ánh được đặc trưng văn hóa, lịch sử địa phương.
“Thực tế, tên của từng tỉnh thành đã được tính toán gắn với văn hóa khi đặt tên ban đầu. Nếu không chuẩn bị kỹ, tên mới có thể quá dài hoặc không mang ý nghĩa thực tiễn. Vì vậy, cần có quy định về độ dài, đảm bảo ngắn gọn nhưng vẫn phản ánh được bản sắc văn hóa, địa danh lịch sử của vùng đất đó”, bà Sửu nói.
Đặt tên tỉnh mới phải ngắn gọn, có ý nghĩa và phản ánh được đặc trưng văn hóa, lịch sử địa phương. (Ảnh minh họa: Nguyễn Gia)
GS.TS Phan Xuân Sơn – Giảng viên cao cấp Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh thì cho rằng: “Có thể tận dụng những tên đã từng có trong lịch sử hoặc sáng tạo một tên mới phản ánh được tinh thần của thời đại. Điều quan trọng là phải tránh những tên gây chia rẽ hay không đại diện đầy đủ cho các địa phương sáp nhập”.
Trả lời Báo Điện tử VTC News, ông Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ lưu ý rằng: “Tên tỉnh mới không nên quá dài, gây khó khăn trong giao tiếp và quản lý hành chính. Nếu ghép tên từ nhiều tỉnh cũ, cần cân nhắc tính hợp lý và sự hài hòa trong ngữ âm, đồng thời tạo được sự đồng thuận từ các địa phương liên quan”.
“Tên tỉnh mới cần phản ánh không chỉ quá khứ mà còn hướng tới tương lai” – Đại biểu Nguyễn Thị Sửu
Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ nêu quan điểm: “Tên tỉnh không chỉ là biểu tượng hành chính mà còn là niềm tự hào, gắn bó với đời sống và tình cảm của người dân. Nên lấy ý kiến người dân sẽ giúp tăng sự đồng thuận và hạn chế tranh cãi khi thực hiện”.
GS.TS Phan Xuân Sơn cho rằng: “Chúng ta có thể tổ chức các hội thảo, diễn đàn để bàn bạc kỹ lưỡng, đảm bảo tên gọi không chỉ mang ý nghĩa lịch sử mà còn có tính ứng dụng cao trong thực tế”.
Ngoài yếu tố văn hóa, việc đặt tên tỉnh còn liên quan đến các chiến lược phát triển lâu dài. Đại biểu Nguyễn Thị Sửu góp ý: “Tên tỉnh mới cần phản ánh không chỉ quá khứ mà còn hướng tới tương lai. Việc đặt tên nên xem xét đến tiềm năng phát triển kinh tế, văn hóa và hội nhập quốc tế của địa phương, đồng thời phải đảm bảo sự thuận tiện trong giao tiếp và sử dụng”.
Đặt trụ sở hành chính ở đâu để tránh tranh cãi?
Việc lựa chọn trụ sở hành chính tỉnh mới là một trong những vấn đề nhạy cảm và dễ gây tranh cãi nhất trong quá trình sáp nhập. Trụ sở hành chính không chỉ là nơi đặt các cơ quan đầu não của tỉnh mà còn ảnh hưởng lớn đến kinh tế, giao thông và tâm lý người dân địa phương.
Theo Đại biểu Nguyễn Thị Sửu, việc chọn vị trí trụ sở phải đảm bảo các tiêu chí khách quan.
Bà phân tích: “Nếu chọn một điểm mới hoàn toàn để xây dựng trụ sở sẽ gây lãng phí lớn. Nếu chọn một trong hai trụ sở cũ, sẽ dễ gây ra tranh cãi về sự công bằng giữa các địa phương”.
Nữ Đại biểu đoàn Thừa Thiên Huế cho rằng, giải pháp khả thi nhất là tận dụng các trụ sở cũ nhưng nâng cấp, cải tạo để phù hợp với quy mô quản lý mới. Một số trụ sở cũ có thể được chuyển đổi thành trung tâm hành chính công hoặc các cơ sở giáo dục, y tế để tối ưu hóa nguồn lực.
Còn theo Giáo sư Phan Xuân Sơn: “Không nhất thiết đặt trụ sở hành chính tại trung tâm địa lý của tỉnh mới. Điều quan trọng hơn là nơi đó phải có hệ thống giao thông thuận tiện, khả năng kết nối tốt với các xã trong tỉnh, đồng thời phải có tiềm năng phát triển đô thị và kinh tế lâu dài”.
Ông cũng nhấn mạnh, nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng mô hình “thủ phủ hành chính” tách biệt với trung tâm kinh tế để tạo điều kiện phát triển cân đối hơn.
“Thay vì tập trung tất cả tại một thành phố duy nhất, chúng ta có thể lựa chọn một nơi làm trụ sở hành chính và một nơi làm trung tâm tài chính – kinh tế, giúp các khu vực trong tỉnh phát triển đồng đều hơn”, Giáo sư Sơn đề xuất.
“Không nhất thiết đặt trụ sở hành chính tại trung tâm địa lý của tỉnh mới” – GS.TSKH Phan Xuân Sơn
Nguyên thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh lại chỉ ra vấn đề quan trọng là tâm lý cục bộ của các địa phương. Ông cảnh báo: “Tỉnh nào cũng muốn giữ trụ sở hành chính, vì vậy nếu không có cơ chế rõ ràng, rất dễ xảy ra tranh chấp, khiếu kiện kéo dài, ảnh hưởng đến sự đoàn kết và ổn định”.
Theo ông, Chính phủ công khai tiêu chí đánh giá, đảm bảo minh bạch và công bằng.
“Người dân phải cảm thấy họ thuộc về một đơn vị hành chính mới thay vì cảm thấy bị gò ép. Điều này phụ thuộc vào cách tổ chức bộ máy hành chính và duy trì bản sắc văn hóa của địa phương. Chỉ khi người dân thấy được sự hợp lý trong quyết định thì họ mới sẵn sàng thay đổi”, ông Dĩnh nói.
Cán bộ, công chức chấp nhận hy sinh?
Bên cạnh những thay đổi về địa giới hành chính, một vấn đề quan trọng không kém là số phận của hàng chục nghìn cán bộ, công chức trong hệ thống chính quyền khi sáp nhập.
Đại biểu Nguyễn Thị Sửu bộc bạch: “Ai cũng muốn làm việc gần nhà, nhưng để thực hiện chủ trương này, nhiều người sẽ phải chấp nhận điều chuyển công tác hoặc nghỉ việc. Điều quan trọng là phải có cơ chế sắp xếp minh bạch, công bằng và tạo điều kiện để họ tiếp tục cống hiến ở vị trí phù hợp”.
Cũng theo bà Sửu: “Cán bộ, công chức cấp tỉnh, huyện, xã đã quen với hệ thống làm việc cũ sẽ cần thích ứng với bộ máy mới. Điều này không chỉ đòi hỏi sự linh hoạt của chính quyền mà còn cần có cơ chế hỗ trợ hợp lý để tránh tâm lý hoang mang, mất ổn định trong đội ngũ cán bộ”.